Analiza przepisów kodeksu pracy pozwala udzielić odpowiedzi na pytanie: czy pracodawca może odmówić urlopu?
Zgodnie z treścią art. 152§1 kp, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Z kolei z treści art. 163§1 kp wynika, że plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Natomiast treść artykułu 164§2 kp wskazuje na to, że przesunięcie terminu urlopu jest także dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.
Pojawia się zatem pytanie: czy pracodawca może odmówić urlopu, tj. nie pozwolić pracownikowi skorzystać z urlopu w określonym przez niego terminie.
Z powyżej przytoczonych przepisów kodeksu pracy wynika, że tak. Pracodawca może przesunąć termin urlopu wypoczynkowego pracownika pod warunkiem, że:
* jest to uzasadnione szczególnymi potrzebami pracodawcy
* nieobecność pracownika w terminie jego urlopu spowodowałaby poważne zakłócenia w toku pracy zakładu
Z orzecznictwa sądów wynika, że do takich sytuacji można zaliczyć np. uruchomienie nowej linii produkcyjnej, konieczność usuwania awarii w zakładzie pracy, planowaną kontrolę spraw za które odpowiada pracownik, czy też kontrolę organów skarbowych w firmie. O tym czy zaistniała przyczyna ma szczególny charakter decyduje tylko i wyłącznie pracodawca i pracownik nie ma wpływu na tę ocenę oraz nie może się od niej odwołać.
Jeżeli pracodawca przesunął uzgodniony wcześniej z pracownikiem termin urlopu, powinien wraz z pracownikiem ustalić nowy termin urlopu wypoczynkowego. W miarę możliwości pracodawca powinien go udzielić w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo, jednakże nie później niż do 30 września następnego roku kalendarzowego.
Od powyższego istnieją wyjątki i pracodawca musi udzielić urlopu we wskazanym przez pracownika terminie. Ma to miejsce w sytuacji gdy:
* pracownik chce skorzystać z urlopu na żądanie (art. 167 (2) kp)
*pracownik młodociany uczęszcza do szkoły, wówczas należy udzielić mu urlopu w okresie ferii szkolnych (art.205§3 kp)
*kobieta wnioskuje o udzielenie jej urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. To uprawnienie dotyczy też pracownika ojca korzystającego z urlopu macierzyńskiego ( art. 163 § 3 k.p.)
Szczególną sytuacją jest odwołanie pracownika z urlopu. Jest ono dopuszczalne w sytuacji gdy:
*gdy obecności pracownika w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu, bo gdy są znane pracodawca powinien przesunąć urlop zgodnie z 164§2 kp, a nie odwoływać pracownika z urlopu
* powrót pracownika do pracy jest konieczny dla zapewnienia prawidłowego toku procesu pracy, np. pracownik posiada specjalistyczne kwalifikacje niezbędne do usunięcia poważnej awarii i nie ma osoby w firmie która mogła by go w tym zastąpić. Pracownik może zostać odwołany z urlopu również w sytuacji, gdy w firmie przeprowadzana jest niespodziewana kontrola dotycząca spraw prowadzonych przez pracownika, lub za które pracownik odpowiada.
